I år er talen for dagen skriven og framført av elevar frå Masfjorden. Stor takk til alle dykk som har bidrege til dette.
Ein stor takk går også til Berit Lygre og Alf Strand, som har redigert bidraga frå elevane til ein heilskap,
og til Isak J Thorsheim Kvinge, som har gjort opptak og redigert filmen som ein kan sjå nedunder.
Her kan ein lese talen.
Kjære alle saman!
Det siste året har det vore mykje snakk om dugnad. Også denne talen er eit resultat av dugnad. Elevane på alle tre skulane våre har førebudd seg til 17. mai med å skriva. Så har tekstane blitt redigerte og sydd saman til denne talen som også blir framførd av elevar.
For eit år sidan vart det ikkje 17.-maifeiring slik me har vore vane med. Då tenkte me at neste 17. mai er alt heilt sikker vanleg att. Då kan me bruka 17. mai til å leika i lag, til å eta is og pølser, til å vera med venner og familie, til å gå i tog. Slik vart det ikkje. Også 17. mai 2021 er det korona som bestemmer.
Det er leitt at me ikkje får gå i barnetog, at det ikkje blir leikar på skulane og at me ikkje kan samlast mange på 17. mai. Me ønskjer at 17. mai skal vera som før fordi då hadde me det gøy med å leika, eta is og pølser. På 17. mai i år trur me at me skal finna på leikar saman med familien og eta god mat i lag. Det er bra skulekorpset kan spela for oss i år òg.
Det siste året har vore eit rart år. Det var tungt dei vekene skulen var stengt. Me fekk ikkje vera med vennane våre, fekk ikkje vera på skulen, ingen ting. Det var veldig utfordrande å sitta heime kvar dag og gjera skulearbeid. Det einaste me såg til vennane våre, var på zoom-møte. Det vert liksom ikkje det same.
Noko anna som ikkje har vore som vanleg, er at det skjer liksom så lite utanom skulen. Mange går i kulturskulen. Dei sit heime og øver, men det er ikkje så kjekt å øva når me ikkje kan visa for andre kva me har lært. Me kan ikkje samla meir enn 10 personar, då kan det ikkje bli nokon konsert. Me saknar å spela på konsert, sjølv om det berre er ein liten konsert. Heller ikkje kan me spela fotball mot lag frå andre kommunar, så då veit me ikkje kor godt laget vårt er.
Me er heldige som bur på ein liten plass og som har så mykje fin natur rundt oss.
Ja, vi elsker dette landet som det stiger fram.
Furet, værbitt over vannet med de tusen hjem.
Elsker, elsker det og tenker på vår far og mor,
og den saganatt som senker drømme på vår jord.
Me er heldige som kan gå på skulen, halda på med fritidsaktivitetar og vera med venner. Me er takknemlege for at me ikkje bur i eit land der korona-smitten sprer seg og alt er berre kaos. Her er lite smitte og me har mange ting me kan gjera på fritida. Me liker å bruka naturen heile året. Me har gode venner og naboar, folk som bryr seg. Me veit kven alle er. Me gler oss over at fleire no blir vaksinert, då kan me snart vera saman med fleire.
Sjølv om det blir ein annleis 17. mai i år òg, håper me at alle har det koseleg med familien og får ein fin dag. Dette er den beste dagen.
Ja, me har mykje å vera takksame for, både lokalt og som nasjon. Me er privilegerte, me som er fødde og oppvaksne i dette landet, landet som framleis er ein ganske ung nasjon.
I 1814 vart me sjølvstendige. Me vart Noreg, i alle fall for ein kort periode til Sverige fekk styringsrett over oss. Me vart ein nasjon, eit lite land langt oppe mot nord der folk heldt saman. Og i lang tid var Noreg et land der dagens mangfald var ikkje-eksisterande. Framandfrykt var eit faktum og sjøfolk som hadde vore utanfor landet kunne fortelje om framande land og framande folk, ofte med nedlatande uttrykk og historier.
Men kva betyr dette omgrepet? Om me ser på det reint objektivt, betyr det å vere norsk å ha eit norsk statsborgarskap. Dessverre er det ikkje alle som seier seg einig i dette, korleis kan ein person som kom til Noreg i går, plutseleg vere norsk? Skal dei kome å ta jobbane til oss «faktiske nordmenn»? Ta frå oss og øydeleggje alt me har jobba fram av verdiar og kultur?
Svaret på det er ganske enkelt at kulturmangfald ikkje tar eller øydelegg noko som helst. Tvert imot, faktisk! Kva hadde me vore utan andre land og kulturar? Me hadde ete på sild og poteter i ein mørk fjord, nei vent, poteta vart importert på 1800-talet, så faktisk berre sild! Vel, faktisk hadde me ikkje vore her i denne mørke fjorden og ete sild ein gong, fordi heile verdas befolkning kjem frå Afrika, langt, langt tilbake!
Men om du kjem frå eit anna land enn Noreg og du bur her, kva skal du kalle deg? Kan du vere fleire ting på ein gong? Det bør vere heilt opp til kvar enkelt. Det er kvar enkelte sin identitet det er snakk om, og den er subjektiv. Å setja folk i båsar, er med på å laga unødvendige skilje mellom menneske. Eg har laga eit dikt om akkurat dette:
Me kallar oss
kvit svart
hetero homo
mann kvinne trans
men aller helst
vil me kalla oss
MENNESKE
Sjølv om landet vårt har vore prega av pandemien lenger enn me trudde, veit me samstundes at det har skjedd mykje positivt dei siste månadane: Mange er vaksinerte, og smittetala går ned. Me kan vera optimistiske! Men så må me tenkja på at me ikkje er åleine i verda, og ikkje tru at det står like bra til i alle land. Tenk på korleis det er i India der det er så mange som blir koronasjuke og døyr. Mange mister alle sine nærmaste. I fattige land er det mange som ikkje har tilgang på vaksine. I nokre land er det også slik at heller ikkje styresmaktene gjer så mykje for å få slutt på pandemien. Men det som er sikkert, er at over heile verda gjer legar og sjukepleiarar og andre helsearbeidarar ein viktig, men farleg jobb der dei risikerer liv og helse for å hjelpa dei som er smitta og sjuke. Dei er fantastisk modige!
Når me har hatt eit «annleisår», er det litt lettare å sjå både kva me set pris på, kva me ynskjer oss tilbake til, og kva me ynskjer oss for framtida. Dette er noko av det som står på ynskjelista vår
Me ynskjer at alle tek vare på kvarandre og er snille med kvarandre
Me ynskjer at det vert slutt på all mobbing
Me ynskjer at alle skal få koronavaksine, og det litt fort
Me ynskjer at alle må få gå på skule og få seg ei utdanning
Me ynskjer at det vert fred i heile verda
Me ynskjer at alle held ut og tek ansvar for å stoppa pandemien
Me ynskjer at alle kan ha det gøy der dei feirar 17. mai i år
Me ynskjer at me neste år kan feira 17. mai i lag, med brask og bram!
Hald ut, me kan ikkje snubla på målstreken!
Alt blir bra!
Gratulerer med dagen alle i Masfjorden!